ਸਰਕਾਰ ਦਾਲਾਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਅਤੇ ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਚੇਤੰਨ
10 ਫਰਵਰੀ 2016:– ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਕਮਜੋਰ ਮਾਨਸੂਨ ਅਤੇ ਬੇਮੌਸਮੀ ਮੀਂਹ ਦੇ ਕਾਰਨ ਦਲਹਨ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਹੋਈ ਹੈ। ਜਿਸਦੇ ਚਲਦੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦਾਲਾਂ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਰਿਕਰਡ 200 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿੱਲੋ ਦੇ ਪੱਧਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈਆਂ ਸਨ. ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਆਯਾਤ ਅਤੇ ਹੁਣ ਨਵੀਂ ਫਸਲ ਦੀ ਆਵਕ ਵਧਣ ਦੇ ਨਾਲ ਅਰਹਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਦਾਲਾਂ ਦੇ ਮੁੱਲ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੇਂਦਰ ਨੇ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਦੇਸ਼ਭਰ ਵਿੱਚ ਛਾਪੇਮਾਰੀ ਵਿੱਚ 1.3 ਲੱਖ ਟਨ ਦਾਲਾਂ ਜਬਤ ਕੀਤੀਆਂ ਸਨ. ਜਿੰਨਾ ਨੂੰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਵਿਕਰੀ ਲਈ ਉਤਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਇਸ ਸਾਲ ਜਨਵਰੀ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਰਬੀ ਸਤਰ ਵਿੱਚ ਦਲਹਨ ਦਾ ਰਕਬਾ 139.08 ਲੱਖ ਹੇਕਟੇਇਰ ਰਿਹਾ, ਜਦਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਇਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ 143 ਲੱਖ ਹੇਕਟੇਇਰ ਸੀ ।
ਫਸਲ ਸਾਲ 2014-15 (ਜੁਲਾਈ ਤੋਂ ਜੂਨ) ਵਿੱਚ ਦਾਲਾਂ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਘੱਟ ਕੇ 1.72 ਕਰੋੜ ਟਨ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਜਦਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਉਤਪਾਦਨ 1.93 ਕਰੋੜ ਟਨ ਸੀ। ਸਾਲ 2015-16 ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਾਧੇ ਦੇ ਲੱਛਣ ਨਹੀਂ ਹਨ ਅਤੇ ਕੁਲ ਉਤਪਾਦਨ 1.8 ਕਰੋੜ ਟਨ ਹੋਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ। ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਮਹੀਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਾਲ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਤੇਜ ਰਹਿ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਭਾਰਤ ਦਲਹਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਉਤਪਾਦਕ, ਖਪਤਕਾਰ ਅਤੇ ਆਯਾਤਕ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਾਲਾਨਾ ਕਰੀਬ 2.2 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 2.3 ਕਰੋੜ ਟਨ ਦਾਲਾਂ ਦੀ ਖਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਦਾ ਅੰਤਰ ਆਯਾਤ ਤੋਂ ਪੂਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਾਲ 2015-16 ਵਿੱਚ ਦਾਲਾਂ ਦੀ ਆਪੂਰਤੀ ਦੀ ਕਮੀ ਨਾਲ ਨਿੱਬੜਨ ਲਈ ਕੇਂਦਰ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਲੱਗਭੱਗ 10,000 ਟਨ ਦਾਲ ਆਯਾਤ ਦੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਨਾਲ ਹੀ ਕੇਂਦਰ ਨੇ ਦਲਹਨ ਉਤਪਾਦਨ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਦਲਹਨ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਸਮਰਥਨ ਮੁੱਲ (ਏਮਏਸਪੀ) ਵਿੱਚ 250 ਤੋਂ 275 ਰੁਪਏ/ਕੁਇੰਟਲ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਤਾਂਕਿ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਉਚਿਤ ਭਾਅ ਮਿਲ ਸਕੇ।
ਧਿਆਨ ਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਦਲਹਨ ਕੀਮਤਾਂ ਉੱਤੇ ਕਾਬੂ ਕਰਨ ਲਈ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 1.5 ਲੱਖ ਟਨ ਦਲਹਨ ਦਾ ਬਫਰ ਸਟਾਕ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਜਿਸਦੇ ਤਹਿਤ ਸਰਕਾਰੀ ਏਜੇਂਸੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕਿਸਾਨਾਂ ਤੋ ਸਿੱਧੇ ਦਾਲ ਖਰੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
